Kullanıcı Deneyimi Terminolojisi #2

Kesişme Çalışmaları (Intercept Studies)

Bir mağazadan ayrılan müşteri ile yapılan ve deneyimleri hakkında görüşme/anket düzenlenmesi buna iyi bir örnektir. Kesişme çalışmaları, bir hedef kitleden yerinde geri bildirim toplamak için kullanılan bir araştırma yöntemi türlerinden biridir. Engelleme anketleri, özellikle işletmeniz çevrimiçi bir deneyim sunuyorsa veya yüksek düzeyde web sitesi trafiğine sahipse, müşteri içgörüleri elde etmenin harika bir yoludur. Ancak soruların doğru hazırlanmış olması bu anlamda çok önemlidir.

Giriş Alanı (Input Field)

Kullanıcının metin veya sayısal veri (alfanümerik) -kullanıcı adı, parola, ürün adedi vb.- girişi yapması istenilen alanlardır. Giriş alanları, kullanıcıların bir kullanıcı arayüzüne metin girmesine izin verir. Genellikle formlarda ve iletişim kutularında görünürler.

Öğrenilebilirlik (Learnability)

Herhangi bir şeyi gerçekten anlamak ve kullanabilmek için hepimizin belirli bir öğrenme eğrisini geçmesi gerekir. UI tasarımında öğrenilebilirlik; bir sistemin ve UI’ın etkili bir şekilde kullanmanın ne kadar kolay veya zor olduğunu tanımlar. Bazı dijital ürünler, uzun bir öğrenme eğrisi ile gelen çok çeşitli özellik ve işlevlere sahiptir.Tasarımcılara düşen en büyük görevse, bu öğrenme eğrisini mümkün olduğunca kısaltmak ve kullanıcıların ürünün en etkin şekilde kullanmalarına olanak sağlamaktır.

Likert Ölçeği (Likert Scale)

Farklı kişilerin verdiği anket cevaplarına derecelendirilmesinin istendiği bir anket yöntemidir. Ölçek ise minimum 3 puanla (1- negatif, 2- nört, 3- pozitif) olabilir. Likert ölçekli bir ankette, yanıtlayanlar ‘evet/hayır’ arasında seçim yapmazlar, belirli bir anket sorusuna ‘katılıyor’ veya ‘katılmıyorum’a dayalı belirli seçenekler vardır. Anketlerde likert ölçeği kullanmanın faydaları; kullanım kolaylığı, raporlama kolaylığı, tarafsız yanıtlanması, zaman kazandırmasıdır.

Zihinsel Harita / Model (Mental Map/Model)

Zihinsel haritalandırma yöntemi, kullanıcıların zihinsel modelini çıkarmaya yönelik çalışmalar içerir. Bu yöntemle kullanıcının bir ürünü/servisi kullanma aşamasındaki yolculuğunun haritalandırılır. Bu haritalandırma sürecinde kullanıcıların deneyimleri, beklentileri, acı noktaları, duyguları belirlenir. Süreç boyunca karşımıza çıkan bu durumların anlaşılması, üründe ortaya çıkan olası çözüm noktalarının belirlemede oldukça fayda sağlar.

Participatory Design

İlk zamanlar işbirlikçi (co-operative) şimdilerde ise ortak tasarım (co-design) olarak adlandırılan bu tasarım yöntemi; sürece çalışanlar, ortaklar, müşteriler ve son kullanıcıları da dahil etmeye çalışan yaklaşımdır. Bu yaklaşımda tüm paydaşlar (örn. müşteriler, çalışanlar, ortaklar, tüketiciler) daha iyi anlama ve bazen ihtiyaçlarını giderme aracı olarak tasarım sürecine davet edilir.

Breadcrumb

Bir kullanıcının ilgili web sitesi veya uygulama içinde hareket ederken izlediği rotayı temsil eder. Ekran/sayfanın bulunduğu üst parent/ebeveynleri ile gösterildiği alandır. Web sitesi/uygulamada ziyaretçilerin ihtiyaçlarına göre kurgulanmış bir breadcrumb yapısı, kullanıcıların sunduğunuz içerikten maksimum faydayı sağlamayı hedefler.

Persona

Bir uygulama/web sitesi için oluşturulmuş (geri bildirimler, anketler, görüşmeler ve deneyimler ile) ideal temsili kullanıcıdır. Birtakım araçlar kullanılarak yapılan analizler sonucu ortaya çıkan bu temsili kullanıcılar, aslında kurgusal bir karaktere aittir. Olası kullanıcınızı tanımak ve doğru bir şekilde iletişime geçmek için son derece faydalı bir çalışmadır.

Nitel Araştırma (Qualitative Research)

İnsan/kullanıcı davranışlarını bağlam ve gözlemlere odaklanarak araştıran çalışmalardır. Nitel araştırma süreci, dil gibi sayısal olmayan verileri toplama, analiz etme ve yorumlama sürecidir. Nitel araştırma, bireyin öznel olarak nasıl algıladığını ve sosyal gerçekliğini nasıl anlamlandırdığın anlamak için kullanılmaktadır.

Nicel Araştırma (Quantitative Research)

Oylama veya anketler ile elde edilen sayısal verilere ve istatistiklere odaklanan insan/kullanıcı davranışı çalışmasıdır. Nicel araştırma süreci, sayısal verilerin toplanması ve analiz edilmesini içerir. Ortalama rakamları bulmak, tahminlerde bulunmak, nedensel ilişkileri test etmek ve sonuçları daha geniş popülasyonlara genellemek için kullanılabilir.

Uzaktan Kullanılabilirlik Çalışmaları (Remote Usability Studies)

Ekran paylaşım yazılımları kullanılarak (örn: Zoom) test katılımcılarına kendi ortamlarında kullanıcı araştırması yapmanızı sağlayan yöntemdir. Katılımcıların (izinli olmak şartı ile) yüz ve sesini kaydetmenizi de sağlar. Bu yöntemin önemli avantajı kendi çevreniz dışında farklı şehir/ülkelerde de yaşayan kullanıcı/katılımcılara ulaşabilmenizdir. Ayrıca daha kısa sürede daha fazla araştırma oturumu gerçekleştirebilirsiniz.

Temsili Örnekleme (Representative Sampling)

Hedef kitlenizi temsil eden bir katılımcı grubu seçme işlemidir. Temsili örneklemede, örneğin hedef kitleyi temsil eden katılımcı grubuna ait sonuçlar çıkarmak için bir örnekten alınan verileri kullanabilirsiniz. Örneklem ne kadar büyük olursa, hedef kitlenin popülasyonu doğru bir şekilde yansıtması o kadar olasıdır.

Anket (Survey)

Anket; en sık olarak, belirlenmiş bir birey örneğinden bilgi toplama yöntemini tanımlamak için kullanılmaktadır. Belirli bir katılımcı grubuna bir takım sorular sunulur. Soruların cevapları önceden belirlenmiştir. Anketler, hedeflenen bu katılımcı grubundaki kişilerin fikirleri, davranışları veya bilgileri hakkında bilgi toplayan verileri birleştirmek ve analiz etmek için önemli bir araçtır. Telefon, internet, yüz yüze gibi farklı yollarla yapılabilir.

Hedef Pazar (Target Market)

Bir ürünün tasarlandığı hedef grubudur. Hedef pazar tipik olarak benzer özellikler sergileyen kişilerden oluşur. Hedef pazar, ihtiyaçları istekleri ürününüzle eşleşen kişilerden oluşan bölümlere ayrılmış bir grup müşteridir.

Görev Analizi (Task Analysis)

Kullanıcılar tarafından bir web sitesi veya uygulama ile etkileşime girerken gerçekleştirilecek etkinlikleri belirlemek ve anlamak için kullanılan yöntemdir. Görev analizi, kullanıcıların hedeflerine ulaşmak için görevleri nasıl tamamladıklarının sistematik olarak inceler. Görev analizi, kullanıcı deneyimi için çok önemlidir. Çünkü yanlış sorunu çözen bir tasarım, kullanıcı arayüzü ne kadar iyi olursa olsun başarısız olacaktır.

Görev Akış Şeması (Work Flow Diagrams)

Bir web sitesi veya uygulamada ilgili görevlerin ve aralarındaki ilişkilerin görsel bir temsilidir. Bir süreci görev akış şemasında haritalamak, olası hataların, gecikmelerin önüne geçmesine yardımcı olur. Aynı zamanda görev akış şeması ile iş süreçlerini doğru bir şekilde optimize edebilirsiniz.

Sesli Düşün (Think Aloud)

Kullanılabilirlik testinde kullanıcıların gördükleri, hissettikleri ve yaptıkları işlemler/etkileşimler hakkında yüksek sesle düşünmesinin istendiği ve bu yolla değerli bilgilerin toplandığı yöntemdir. Bu yöntem, özellikle kullanıcıların kullanıcıların tasarımınız hakkında gerçekten ne düşündüklerini keşfetmenize izin vermesi bakımından oldukça avantajlıdır.

Kullanılabilirlik (Usability)

Kullanılabilirlik bir kullanıcının arayüz ile ne kadar etkili ve verimli bir şekilde etkileşime girebildiğini gösteren bir kavramdır. Kullanılabilirlik, belirli bir bağlamda belirli bir kullanıcının, tanımlanmış bir hedefe nasıl ulaştığı ile ilgilenir. Aynı zamanda kullanıcının bir ürünü/tasarımı ne kadar iyi kullanabileceğinin de bir ölçüsüdür. Usability Test / Kullanılabilirlik Testi ile de ölçümlenebilmektedir.

Kullanılabilirlik Kıyaslaması (Usability Benchmarking)

Bir sistemin mevcut durumdaki kullanılabilirliğinin ölçümü gelecekteki kullanılabilirlik ölçümünün temelini sağlar. Bu kıyaslama da ilk ve sonraki kullanılabilirlik test sonuçları arasında yapılan kıyaslamadır. Ölçüler çoğunlukla kullanıcı performansı olmakla birlikte, kullanılabilirliğin tüm yönlerini kapsayacak şekilde olmalıdır. Bir ürünü veya web sitesini rakiplerle kıyaslamak, kullanılabilirliği artıran özellikleri belirlemek için oldukça yararlıdır. Kullanıcı tutumları ve görüşleri ile ilgili bir kıyaslama çalışması yapmak için, kullanıcıyı deneyim boyunca yönlendiren ve sorular soran bir moderatör ile tamamen işlevsel olmayan bir prototip kullanılabilir.

Kullanılabilirlik Laboratuvarı (Usability Lab)

Kullanılabilirlik laboratuvar testi, katılımcıların bir web sitesinde veya uygulamada bir dizi görevi tamamlamaya çalışırken etkinliklerinin kaydedildiği niteliksel bir araştırma yöntemidir. Test ortamında bir UI veya app ile kullanıcı etkileşimini gözlemlenir. Bu esnada kullanıcıların etkinliklerini kaydedilir ve kullanılabilirlik testleri yapılır. Bu izleme iki yönlü ayna ile ayrılan odalar veya video akışı yoluyla yapılan gözlemleme şeklinde de olabilir.

Kullanıcı Akışı (User Flow)

Kullanıcı araştırması, tasarım süreçlerine gerçekçi bağlamlar ve içgörüler eklemek için hedef kullanıcıların ve gereksinimlerinin incelenmesidir. UX araştırmacıları, olası sorunları ortaya çıkarmak için çeşitli sistematik yöntemler benimser. Bu yöntemlerle, tasarım sürecine eklenebilecek değerli bilgileri ortaya çıkarırlar. Gözlem teknikleri, görev analizi ve da bir çok yöntemle kullanıcı ihtiyaçlarını, davranışlarını ve motivasyonlarını anlamaya odaklanır. Kullanıcıların tam olarak neye ihtiyaç duyduğunun çözümlendiği ve keşfedildiği aşamadır.

Kullanıcı Araştırması (User Research)

Kullanıcı araştırması, tasarım süreçlerine gerçekçi bağlamlar ve içgörüler eklemek için hedef kullanıcıların ve gereksinimlerinin incelenmesidir. UX araştırmacıları, olası sorunları ortaya çıkarmak için çeşitli sistematik yöntemler benimser. Bu yöntemlerle, tasarım sürecine eklenebilecek değerli bilgileri ortaya çıkarırlar. Gözlem teknikleri, görev analizi ve da bir çok yöntemle kullanıcı ihtiyaçlarını, davranışlarını ve motivasyonlarını anlamaya odaklanır. Kullanıcıların tam olarak neye ihtiyaç duyduğunun çözümlendiği ve keşfedildiği aşamadır.

Analitik (Analytics)

Web/Mobil uygulama veya sitelerinize gelen ziyaretçi/kullanıcılar hakkında değerli bilgiler verir. Trafiğin hangi kaynaktan geldiğini, ziyaretçi/kullanıcının nasıl hareket ettiğini bize söyler. UI da eklediğin görseller, başlıklar veya harekete geçirici mesajların işe yarayıp yaramadığı hakkında iyi fikirler verir.